Wanneer bomen afsterven en het hout langzaam maar zeker verteerd wordt (of opgestookt wordt), dan gaat alle koolstof die de boom opgeslagen wordt volledig terug in het milieu komen. Er zijn nog steeds mensen die dat geloven. Ook mensen waarvan je zou verwachten dat die weten hoe de vork echt aan de steel zit. Ik kan ze dat niet kwalijk nemen, ik heb dat zelf ook ooit geloofd. Maar een mens leert nu eenmaal. Continious progressif development nietwaar?
Eigenlijk kun je dat idee met een simpele vraag onderuit halen: “Waar komt dan al dat organisch materiaal in de bodem vandaan?” Of ook: “Hoe komt het dan dat we van een berg houtsnippers houtkompost kunnen overhouden?” Dat spul is toch gewoon het restproduct van die vertering? Of heb ik ergens iets gemist? Maar zelfs voor het zo ver is dat de boom verteerd wordt, heeft de boom al een flink deel van zijn opgeslagen koolstof weer laten vallen en naar de bodem gestuurd. Die grote, volwassen boom is zelf al maar een fractie van wat hij in zijn hele bestaan aan koolstof heeft opgeslagen. “Trees are shedding organisms.” zoals Shigo al stelde. Takken breken, twijgen worden uitgedund. Cladaptosis. Maar ook blad valt. En vruchten vallen. Maar er wordt ook gevreten en geknaagd. Wat er staat is maar een fractie van de boom. Een gezonde boom in een gezonde bodem is een ecosysteem. Een totaalpakket aan organismen die met van en rond de boom leven. Zowel boven- als ondergronds. En al die organismen slaan in hun weefsel koolstof op die ze vaak direct of indirect van de boom betrokken hebben.
“Stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren.” Maar met dat stof wordt wel de bodem gevormd.
Wat ik van de week ook kon lezen is vellen en verwerken van stammen tot zware balken en dergelijke de meest efficiënte manier is om koolstof vast te houden. Dat was ernstig bedoeld. Nu ben ik geen tegenstander van duurzaam bosbeheer en heb ik niks tegen houtontginning, maar feiten zijn feiten. En ne kwakkel is ne kwakkel. Bomen die de kans krijgen om langzaam af te takelen, gaan nog veel jaren lang het bodemleven voeden via de wortelexudaten. Als je een boom kapt, beroof je de bodem van haar belangrijkste energiebron. (Het blijft toch wonderlijk om te zien dat planten via de fotosynthese koolstof kunnen opslaan en dat die koolstofverbindingen ontbonden kunnen worden, waardoor de zonne-energie weer andere levensprocessen kan aansturen.) Dat proces van opslaan stopt zodra je de boom kapt. Maar als je aan de andere kant dan weer kijkt hoe wij met zaaghout omgaan, dat kun je bezwaarlijk duurzaam noemen. Bovendien is het idee dat we bomen gaan omzagen voor dikke balken die duurzaam gebruikt worden behoorlijk naïef. Geen enkele bosontginner beslist over de eindbestemming van ‘zijn’ bomen. En zelfs dan moet je je afvragen wat het percentage afval is dat weggegooid wordt. In het beste geval de kachel in. En nee, ik heb het niet over de takken, maar over de stam. Hoeveel wordt daar effectief van verwerkt? Hoe duurzaam wordt dat hout effectief verwerkt. Worden dat Zweedse wegwerpmeubels? Of eiken balken om een kathedraal te recycleren? Hoeveel hout komen wij elke dag tegen dat meer dan 100 jaar geleden is afgezaagd?
In het Zoniënwoud is in de jaren ’60 van de vorige eeuw een beuk gevallen en blijven liggen om ter plaatse te verteren. Die ligt daar nog steeds. Veel schiet daar echter niet meer van over. Vergelijk dat eens met de levensduur van milieuvriendelijk houten speelgoed dat in de Ardennen is gekapt, in China verwerkt is om uiteindelijk in onze winkels verkocht te worden. Allemaal hout van volwassen bomen die gekapt zijn. Allemaal koolstof die uit het bos is gehaald en die opgeslagen kan blijven in gebruiksgoederen. En dan heb ik het geeneens over het feit gehad dat de bomen die daarvoor gekapt zijn, geen koolstof meer opnemen. Eer de opvolgers de verloren opslagcapaciteit echt kunnen compenseren zijn we alweer een paar decennia verder.